حسن خلق محبوبترین و ارزشمندترین عمل نزد خدا پس از واجبات الهی است.
خوشخویی، بر اساس روایات، نه تنها سبب نشاط زندگی فردی و اجتماعی وموجب آبادانی دیار و
فزونی روزی و محبوبیت است ،بلکه موجب نجات آدمی و آمرزش گناهان او و زمینه قرب به پیامبر صل الله علیه و
آله وسلم در روز قیامت و بهره مندی از شفاعت آن بزرگوار است.
حسن خلق در فرهنگ اسلام از رحمت الهی ریشه میگیرد که خدای مهربان با معرفی پیامبر اکرم صل الله
علیه و آله وسلم به عنوان الگوی برتر حسن خلق ، خطاب به آن گرامی می فرماید: به سبب لطف و رحمت
خدا بود که با آنان نرم خویی و مهربانی کردی و اگر درشتخوی و سخت دل بودی ،قطعا از گرد توپراکنده شده
بودند.
حسن خلق ،که از فضایل نفسانی است ،با لبخندها و خوشرویی های ظاهری و تصنعی که برای جلب
منافع مادی است تفاوت دارد.
مباحث این بخش در سه محدوده کلی : خوشرویی،خوش گویی و خوش رفتاری دسته بندی شده که
امام صادق(ع) این سه را محدوده حسن خلق دانسته است.
در اینجا به روایاتی که ارزش ، آثار و پاداش خوش خویی و نیز پیام بد خویی را مطرح کرده اند اشاره می شود و
بیشتر به احادیثی توجه شده که خوش خویی صنفی را مد نظر قرار داده اند:
ارزش حسن خلق
رسول خدا صلی الله علیه و آله وسلم فرمودند :در ترازوی عمل آدمی در روز قیامت ، چیزی برتر از حسن
خلق نهاده نمیشود؛ نیز فرمودند :در ترازوی عمل چیزی سنگین تر از خلق نیکو نیست.
امام صادق (ع)فرمود : مومن ،پس از واجبات ، عملی نیکوتر از خوش رفتاری با مردم ، بر خدا عرضه نکرده
است.
آثار خوشرویی
امام صادق (ع)فرمود :نیکی وخوش خویی سرزمین را آباد می کنند و عمر آدمی را می افزاید ؛
همچنین فرمود: خوشرویی بر روزی می افزاید ؛ نیز فرمودند: خوشرویی باعث جلب دوستی می شود.
پاداش خوشخویی
1 . قرب الهی؛
امیر المومنان (ع)فرمود : هیچ چیز همانند خوش اخلاقی موجب قرب الهی نمی شود..
از رسول خدا پرسیدند ، بیشترین چیزی که موجب ورود به بهشت می گردد چیست ؟
فرمود: تقوای الهی و خوش اخلاقی .
2 . قرب به پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم ؛
رسول خدا فرمود: نزدیک ترین شما به من و بهره مندترین شما از شفاعت من در روز قیامت ، راستگو ترین،
امانت دارترین، خوش اخلاق ترین و نزدیک ترین شما به مردم است
3 . پوشش گناهان ؛
امام صادق فرمود : چهار چیز است که در هر کس باشد سبب باز داشتن او از گناه و کامل شدن ایمانش
می شود.
4 . دستیابی به پاداش نماز و روزه
رسول خدا صل الله علیه و آله وسلم فرمود : انسان مؤمن با حسن خلق خویش ب درجه روزه دار شب
زنده دار می شود.
آثار بدخویی
رسول خدا صل الله علیه و آله وسلم فرمود : بد اخلاق، خود را به سختی می اندازد.
امیر المومنان فرمود: خانواده فرد بد اخلاق از او خسته و بیزار می شوند؛ همچنین فرمود: روزی فرد
بداخلاق تنگ می شود.
رسول خدا صل الله علیه و آله وسلم فرمود: بداخلاقی عمل را تباه می کند، چنان که سرکه عسل را
تباه میکند
به رسول خدا صل الله علیه و آله وسلم گفته شد: فلان زن روزها روزه می گیرد و شب ها را به عبادت می پردازد؛
ولی بد اخلاق است و همسایگانش را با زبان می ازارد . فرمود: در او خیری نیست . او اهل آتش است
منبع : کتاب مفاتیح الحیات ، حضرت آیت الله جوادی آملی ، ص 333 تا336